|
Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara
Bölümü’nde, en büyük, Türkiye’nin ise beşinci büyük doğal gölü olan
İznik Gölü, tektonik bir tatlı su gölüdür. Marmara Bölgesi’nin
doğu-batı doğrultusunda peş peşe dizilmiş çukur sistemlerinden
Pamukova-İznik-Gemlik Körfezi çöküntü alanı sırasının orta
kesimindeki tektonik kökenli bir çukurun dolması ile oluşan göl,
elips şeklindedir. Kuzeyinde Samanlı Dağları, güneyinde Avdan Dağı
vardır. 298 km2’lik yüzölçümü ile Marmara Bölgesi’nin en büyük
gölüdür. Uzunluğu doğu-batı doğrultusunda yaklaşık 32 km., en geniş
yeri 11.5 km.dir. Derin göllerden olan İznik Gölü’nün büyük
kesiminde derinlik 30 m.yi aşmaktadır.
Gölün güney kıyısının açığında kıyıya paralel olarak 13 km. boyunca
uzanan bir çukur bulunmaktadır. Yaklaşık 60 m. derinliğindeki bu
çukurun en derin yeri 65 m.yi bulur. Gölün su yüzeyi ise deniz
seviyesinden 85 m. daha yüksektedir.
|
İznik Gölü’nün su toplama alanı 1.246
km2’dir. Göle su taşıyan akarsuların en önemlileri kuzeydoğudaki
Karadere ile güneybatı kesimine akan Kocadere adı ile bilinen Sölöz
Deresi’dir. Göl bunlardan başka dipteki karstik kaynaklar ve yağmur
suları ile de beslenmektedir. Karsak Suyu gölün fazla sularını
Gemlik Körfezi’ne boşaltır. Karsak Suyu aslında doğrudan İznik
Gölü’nden çıkmayıp, gölün güneybatısında bulunan birkaç metre
yükseklikteki çakıl ve kum setinden sızan sularla oluşur.
İznik Gölü 1990 yılında Sit Alanı ilan edilmiştir.Göl bütünüyle
tarım alanları ve zeytinliklerle çevrilidir. Tarım alanları için
gölden su alınmaktadır. 1963’te gölün batısındaki seddenin yapımı
sonucunda 416 ha sulak alan kurutulmuştur. Su tutma amacıyla da
yapılan bu sedde, gölü kısmen bir rezervuara dönüştürmüştür.
İznikGölde sık sazlıkların arasında karışık koloniler kuran küçük
karabatak ve gece balıkçılı ile önem kazanmıştır. Nedeni tam
bilinmemekle birlikte, İznik Gölü kış aylarında önemli sayıda su
kuşu barındırmamaktadır. Yine de, İç Anadolu gölleri donduğunda
kuşlar için önemli bir sığınak oluşturduğu söylenebilir
Antik Çağda Ascania Limne olarak anılan İznik Gölü, Homeros´un ünlü
İlyada´sında da yer alır. 1650 yılında ünlü gezgin Evliya Çelebi’ye
göre İznik şöyle tanımlanmıştır:
“İznik Gölü’nün vasıfları Kalenin batı kısmındadır. Batıdan
Gemlik kasabası körfezine bir ayağı akar. Çevresinde kırk beş parça
bağ ve bahçeli, camili, hamamlı, çarşılı köyler vardır. Göl içinde
otuz adet balık avlayan kayık bulunur. En fazla derinliği yirmi
kulaçtır. Gölün dört tarafını bir kimse atla bir günde dolaşır. Suyu
gayet güzel olduğundan yetmiş türlü balık yetişir. Bunlardan
İlhaniye, Eğe ve sala balıkları meşhurdur. Hiç kokuları yoktur.
Gayet güzel çorba ve tavaları olup kolay hazmedilir. Aynı zamanda
çok besleyicidirler. Balıkçılar avladıkları balıkları Yenişehir’e,
Gemlik’e ve Pazarköyü’ne götürüp satarlar. Şehrin halkı
çamaşırlarını göl suyunda yıkarlar. Hiç sabun sürmedikleri halde
yine bembeyaz olur. Bu gölde bir atı yedi gün yıkasalar ve suyundan
içirseler eti ve yağı semiz olur. Bu gölde bulunan pullu balık gayet
lezzetli olur. Ama tepesinde iki sivri kemik olur ki onu kırmak
lazımdır. O kemikler çıkarılmadan pişirilirse balığın eti yemyeşil
olur. Yine bu kemiği diğer diri bir balığa saplasalar vücudu
mahvolur. Bunun için bu gölde bulunan diğer balıklar kemikli
balıktan korkarlar. İznik şehrinin kıble tarafında ve Arnavud
dağının arkasında Bursa Yenişehir’i bulunur. Lodos tarafında, göl
aşırı deniz kenarında Gemlik kasabası vardır. Batı tarafındaki Pazar
köyü kasabasının minareleri görünür. Doğu yönünde Geyve beş
saatliktir. İşte Yenişehir bu kasabaların arasında olup (Engürücük)
ve Lefke kasabalarına dokuz saattir.”
Gölün batısında,Türkiye´nin en geniş ve en güzel piknik alanları
bulunmaktadır.Bir tarafı çamlık diğer yanı tertemiz gölü, Türkiye´nin
her yerinden binlerce insanı çeker kendisine. Günü birlik dinlenme
alanları dışında çadır turizmine de açıktır. Burada her tür sosyal
tesisler bulunur. Gölün bu bölgesi, 1950´li yıllara kadar bataklık
idi.Yapılan çalışmalar ile suyun taşması engellenmiş ve bataklık
kurutulmuştur.
Gölde, Karabatak, Tepeli Kutan, Küçük Balaban, Gece Balıkçılı Alaca
Balıkçıl, Çeltikçi, Erguvan Balıkçıl, Angıt, Macar Ördeği, Yılan
Kartalı ve Martı türü kuşlar İznik bulunmaktadır. Gölde Yayın,
Aynalı Sazan ,Tatlı Su Yılanı, İlik Balığı, Tatlı Su Levreği, Gümüş
Balığı, Ördek, Kızıl Kanat yetişmektedir. Gölde yosun ve bitki
türleri de zengindir. Dipte pamuk veya üstüpü şeklinde açık yeşil
renk bir yosun türü yaygındır. Bu yosun suyun çalkalanmasını ve göl
suyunun oksijeninin azalmasını önler.Balıkların beslenmesini sağlar.
Sulama ve avcılık yanında çamaşır ve bulaşık yıkamada,duş
almakta,yemek ve çay yapımın da,suyun sodalı oluşu nedeniyle
vücuttaki yara bere, sivilcelerin tedavisinde, içilerek mide
hazımsızlığının giderilmesinde kullanılmaktadır. Genelde tarım
yapılan göl çevresinde az yükseklikli kayalar ve tepeler
bulunmaktadır. |